నీకు అంత దైర్యం ఎక్కడిది నాయనా

మహాత్మా గాంధీ కుమారుడు తన తండ్రిపై రాసిన పుస్తకం లో మోహన్ దాస్ కరం చంద్ గాంధీ  ఈ దేశ ప్రజల దృష్టిలో జాతిపిత, మహాత్ముడు కావచ్చు. కాని ఒక కుమారుడిగా, తన తండ్రి   గాంధీ పై తన  అభిప్రాయం అది కాదు.    గాంధీ అంటే ఒక విఫలమైన  తండ్రి అని  అన్నాడు. 

 మహాత్ముడు ఈ నేలపై నడయాడిన దేవుడు అని భావించే ప్రజల్లో  నేను ఒకడిని . కాని ఒక కుమారుడుగా మాత్రం .నా ఓటు మహాత్ముని కుమారుడికే . 

జాతిపిత కావచ్చు ఎంతటి ఉన్నత స్థానాల్లో ఉన్న వారైనా  కావచ్చు తన పిల్లలను తీర్చి దిద్దాల్సిన బాధ్యత తండ్రిపై ఉంటుంది . తండ్రి విఫలమైతే మొత్తం కుటుంబమే విఫలమౌతుంది . 

***

మా నాయనను అనేక ప్రశ్నలతో కడిగేయాలని నాకు ఎన్నాళ్ళనుంచో ఉంది. హైదరాబాద్ నగరానికి కేవలం 45 -50   కిలోమీటర్ల దూరం లో ఉన్న ఊరు మాది నల్లగొండ జిల్లా  మన్నెవారి తుర్కపల్లి ( నేను మా ఊరు ఎప్పుడూ వెళ్ళలేదు ) ఎకరం కోటి రూపాయల వరకు ధర పలుకుతుందని తెలియగానే . తాతల కాలం నుంచి వచ్చిన అన్ని ఎకరాల  భూమి మాకోసం ఉంచాలని అనిపించలేదా నాన్న ? నీకా ముందు చూపు లేక పోవడం వల్లనే కదా మహానగరంలో మేం అష్టకష్టాలు పడాల్సి వచ్చింది అని నిలదీయాలని ఉండేది . పోనీ హైదరాబాద్ వచ్చావు. హైదరాబాద్  గాంధీ నగర్ లో భూమి ధర  ఇప్పుడు బంగారం కన్నా ఎక్కువ ఖరీదు చేస్తుంది. అప్పుడు  వెయ్యి రూపాయ లకో ప్లాట్ వచ్చేదట తలా ఓ ప్లాట్ కొని పెట్టినా బాగుండేది కదా . అలా ఎందుకు చేయలేక పోయావు నాయనా? 

మీ అమ్మకు బోలెడు బంగారం పెట్టరురా అని మేనమామ చెప్పినప్పుడు కనీసం ఆ బంగారం దాచలేక పోయావా? అని అడగాలనుకున్నా .. ... . .. నిజాం కాలం లో తెలంగాణా పల్లెలను దోచుకోవడానికి అవకాశం ఉన్న స్థానంలో  ఉండి..  దోచుకోక పోయినా పరవాలేదు కనీసం ఉన్నది ఎందుకు దాచలేక పోయావని ప్రశ్నించాలని   అనిపించేది ..... ఇంకా ఇలాంటి ప్రశ్నలు నాలో అనేకం ఉండేవి  . 

*****

ఇప్పుడు కుడా ప్రశ్నించాలనే   అనుకుంటున్నాను . కాని నా ప్రశ్నల సంఖ్య మారింది, ప్రశ్నలూ మారాయి .

నీకు అంత దైర్యం ఎక్కడిది నాయనా? అని ఒకే ఒక ప్రశ్న అడగాలని ఉంది.  

నిజంగా పేదరికం కవులు వర్ణించినంత భయంకరంగా ఏమి ఉండదు.
 కసిని పెంచుతుంది , మనలోని శక్తి సామర్థ్యాలకు  సాన పెడుతుంది. సరిగ్గా ఎదుర్కొంటే తోక ముడుస్తుంది. సంపదలో పెరగడం అంత అదృష్టం కాదు, కష్టం కుడా కాదు . కాని సంపదనుంచి  పేదరికం లోనికి మారి బతకడం చాల కష్టం .
 నిజాం కాలం లో గ్రామం లో పెత్తనం చెలాయించే ఇద్దరు ముగ్గురిలో పోలీసు పటేల్ ఒకరు .. మా నాన్న పోలీసుపటేల్ గా  ఉండే వారు . దాదాపు పన్నెండు గ్రామాల వారికి వడ్డీకి డబ్బులు ఇచ్చేవారు.  మా నాన్నా సంపదలో పుట్టి, సంపదలో పెరిగారు  .మాకు ఊహ  తెలియక ముందే అంతా హారతి కర్పూరంలా కరిగిపోయింది . సంపద ఉన్నదనే తెలియనప్పుడు ? ఎటుపోయిందో?  ఏం తెలుస్తుంది . 

*****

నిజమే మా నాన్నకు పెద్ద వ్యసనాలే ఉండేవి .మనుషులను నమ్మడం, మనుషులను ప్రేమించడం .. ఎలాంటి వారైన చావు దెబ్బ తినడానికి మనుషులను నమ్మడమనే ఒక్క వ్యసనం సరిపోదూ ? మనుషులను ప్రేమించడం వరకు క్షమించేయవచ్చు , కానీ  మనుషులను పూర్తిగా నమ్మడం మాత్రం ఎప్పటికైనా ప్రమాదమే. .....

మా నాన్నకు మనుషులను నమ్మడమనే వ్యసనం ఉంటే మా పెద్దన్నకు మనుషులను అస్సలు నమ్మకపోవడం అనే పెద్ద వ్యసనం ఉంది. తన వ్యసనం వల్ల  సంపదలో పుట్టినా  పేదరికం లో బతికాడు మా నాన్న .. నమ్మకపోవడమనే  వ్యసనం వల్ల మా అన్న మాత్రం పేదరికాన్ని చాలెంజ్ చేసి సంపన్నుడు అయ్యాడు . తండ్రి వ్యసనాన్ని చూసి మా అన్న ఒకే ఒక పాటం నేర్చుకున్నాడు. ఎవరినీ నమ్మవద్దు అనే సత్యాన్ని నమ్ముకున్నాడు. .  ఆ నమ్మకమే అతన్ని బట్టల కొట్టు గుమస్తా నుంచి బంగారం  దుకాణం యజమానిగా మార్చింది , అద్దె ఇంటిజీవితం మొదలు పెడితే   ఒకటిన్నర డజన్ల ఇళ్లనుంచి అద్దెలు వసూలు చేసే యజమానిగా మార్చింది. అందరినీ నమ్మితే ఎమోతుందో నాన్న ఉదాహరణగా నిలిచారు. అలా అని అస్సలు మనుషులను నమ్మకుండా ఎలా ఉంటాం . అందుకే నాకు  ఆ రెండు వ్యసనాలలో  కొంచం కొంచం వ్యసనం చాలనిపించింది . 
***

 రామాయణం, మహాభారతం , పురాణాల నుంచి కొన్ని ఉదాహరణలతో వ్యక్తిత్వ వికాసం పై ఓటమే గురువు పుస్తకం రాశాను . మిత్రులకు పుస్తకం ఇస్తుంటే అక్కడికి కొత్తగా వచ్చిన జర్నలిస్ట్ మిత్రుడు నా చేతిలోని బుక్ పై ఇంటి పేరు చూసి ఈ ఇంటిపేరు గలవారు మా కు తెలుసు మా ఊరే అని ఆసక్తి చూపించాడు. మా ఊరిలో బుద్దా కాశయ్య  అని ఉండే వారు , మా నాన్న ఆయన శిశ్యుడు . తెలంగాణా సాయుధ  పోరాట సమయం లో కలిసి పని చేశారు . వాళ్ళ ఇంట్లో ఎప్పుడు  చూసినా జనం సందడి  .అంటూ చెప్పుకు పోతున్నాడు. చాల సంతోషం వేసింది . అతను చెబుతున్నది మా నాన్న గురించి. కొద్ది సేపటి తరువాత చెప్పాను ఆయన మా నాన్న అని . ఆ తరువాత ఆ మిత్రుడు చాల సార్లు అన్నా ఓసారి ఊరికిరా అని అడిగాడు. వస్తానని చెప్పను కాని ఎందుకో నాకు పెద్దగా  ఆసక్తి అనిపించలేదు . ఓ సారి  కొంచం ఆశర్యంగా, వింతగా చూస్తూ  మన ఊరు చూడాలని నీకు ఎప్పుడూ  అనిపించలేదా?  అని అడిగాడు. చిరునవ్వే సమాధానం. ఓసారి అక్కడి యమ్. యల్.ఏ. తో ఏదో మాట్లాడుతుంటే  మురళి నువ్వు మానురివాడివే నట కదా అంటూ ఊరికి చెందినా కొందరు పెద్దల పేర్లు చెప్పి  వీరంతా నాకు పరిచయమే అని చెబుతుంటే ఒళ్ళు పులకరించినట్టు అయింది చిన్నప్పుడు ఆ పేర్లన్నీ  మా నాన్న మాటల్లో  తరుచుగా వినిపించేవి .

 *** 
నాకు కొద్దిగా ఎరుక అనేది వచ్చిన  తరువాత గుర్తున్న విషయం . రక్త సంబందికులకు  బందించిన సమస్య.  తాతలనాటి ఆస్తి పాతవారిని ఖాళీ చేయించి భారీ షాపింగ్ కాంప్లెక్స్ కట్టాలి. తేడా వస్తే ఏమైనా జరగ వచ్చు . ఎవరితో వ్యవహారాలు ఎలా జరపాలో నాకు తెలుసు బయపడకండి అంటూ ఆరు నెలలు రాత్రి పగలు నాన్న అక్కడే ఉన్నాడు. పదే పదే రుజువు అయ్యేదాన్నే సత్యం అంటాం . అక్కడ నమ్మితే మోసమే అనేది మరోసారి రుజువైంది . మానాన్న మాత్రం ఎప్పుడూ సంతృప్తి కరంగానే కనిపించేవారు, చిన్నచిన్న వాటికి సంతోష పడే వారు  
**** 
స్టాక్ మార్కెట్ పడిపోవడం తో మొన్న ఒక వ్యక్తి ఆత్మహత్య చేసుకున్నాడు. దాంతో వాళ్ళ భార్య కుడా చనిపోయింది . ఆ వార్త  బాధ కలిగించింది  వాళ్ళ పిల్లలు విదేశాల్లో ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు , ఒకరు iit లో టాప్ రాంక్ సాధించారు .చచ్చి వాళ్ళు సాధించింది ఏముంది . ఆర్ధిక సమస్యలతో కుటుంబం ఆత్మహత్య  . పిల్లలను బావిలో పడేసి తానూ ఆత్మహత్య చేసుకున్న తల్లి .. ఇలాంటి వార్తలు చదివినప్పుడు మనుషులు ఎందుకు అంత పిరికిగా  ఆలోచిస్తారని అనిపిస్తుంది. 
****
నీకు అంత దైర్యం ఎలా వచ్చింది అని మా నాన్నను అడగాలని ఉంది. పోలీసు పటేల్ గా ఉంటూ సాయుధపోరాటానికి అండగా ఉండడం కాదు.. ఈ నేల నలు చెరుగులా పోరాట గాలులు వీస్తున్నప్పుదు . ఆ గాలి నుంచి ఎవరు తప్పించుకోలేరు .  నా సందేహం అది కాదు ..  బంధువులు తప్పా ఏ ఆధారం లేకుండా పదిమందితో హైదరాబాద్ మహానగరం లో అడుగుపెట్టడం. ఎవరి జీవితాన్ని వారు నిర్మించుకునేట్టు చేయడం చూస్తే  ... అంత ధైర్యం ఎలా వచ్చింది అని అడగాలని ఉంది . పిల్లలకు ఎలాంటి పరిస్థితి నైన ఎదుర్కొనే ధైర్యాన్ని ఇవ్వండి చాలు ...మార్కెట్ పడిపోతే , ఉద్యోగం పోతుందంటే ఆత్మహత్యను మార్గంగా చూపించకండి . ఏమో ఈ రోజు బావిలో తల్లితో పాటు శవంగా తేలుతున్న పిల్లవాడిని బతకనిస్తే జీవితంలో తలెత్తుకొని నిలబడే వాడేమో . 
****
సంపద నుంచి పేదరికం లోకి మారాక జీవితం నరక ప్రాయంగా ఉంటుంది కాని నాకు గుర్తున్నంత వరకు మా నాన్న ముఖం లో నేను నిరాశను ఎప్పుడు చూడలేదు . నమ్మినవారు మోసం చెసినా అస్సలు పట్టించుకోలేదు . ఉన్నంతలో పిల్లలతో హాయిగా ఉండాలి అంతే. మనం ఫిల్ఖాన లో ఉండగా నాన్న కోసం ఆ నాడు సాయుధ పోరాటం లో పాల్గొన్న వాళ్ళు కొంతమంది వచ్చి ఆనాటి ముచ్చటలు చెప్పుకునే వారని మా చిన్నన్న చెప్పాడు. 
ఓ సారి మా చిన్నమ్మాయి నాన్నా అంతా సెలవుల్లో మా ఉరేలుతున్నాం అని గొప్పగా చెబుతున్నారు , మనకు ఉరులేదా మనం వెళదాం అంది. హైదరాబాదే మన ఊరు అని సింపుల్ గా చెప్పాను. 
 ఇప్పుడునాకు మా ఊరు వెళ్ళాలని ఉంది .మా ఊరికి వెళతాను. ఉరి ముచ్చట్లు మా నాన్న ముచట్లు సేకరిస్తాను. 
****
 ఈ ఫీజులు , ఖర్చులు చూస్తుంటే ఒక్కో సారి భవిష్యత్తు తలుచుకుంటే భయం వేస్తుంది . అనే మాట ఇంట్లో వినిపిస్తే , సొంతిల్లు, ప్రభుత్వ ఉద్యోగమంత భద్రత ఉన్న ఉద్యోగం , చక్కగా చదువుకుంటున్న పిల్లలు ఇలా ఉన్న మనమే అలా అనుకుంటే మరి మా నాయన .... అంటూ మా నాన్న గురించి చెబితే నిజమే అన్నారు. నాకు ఇప్పటికీ మా నాన్నే ధైర్యం . 
అధికారంలో ఉన్న వారని వెధవలకు కుడా తలవంచి పైకి ఎదుగుతున్న వారు కళ్ళ ముందు కనిపిస్తున్నా.. నేను నిటారుగా నిలబడే వ్యక్తిత్వం తోనే ఉన్నా ... నేను రాసిన  జనాంతికం పుస్తక ఆవిష్కరణ  సభలో ప్రొఫెసర్ హరగోపాల్ నీకింత ధైర్యం ఏమిటి ?  నీమీద పోటా కేసు పెట్టవచ్చు తెలుసా అనిపుస్తకం  లోని మాటలు ప్రస్తావించారు. రాయడానికి నిజంగా పెద్ద ధైర్యం అవసరం లేదు పైరవీలు చేసుకొని బతుకుదాము అనే కోరిక లేకుంటే చాలు . కాని కష్టాలను ఎదిరించి బతుకు పోరాటం చేయడానికే ధైర్యం కావాలి .. అందుకే అంత ధైర్యం నీకు ఎలా వచ్చింది అని మా నాన్నను అడగాలను కున్నా..  
*****
ఓ చోట రాంగోపాల్ వర్మ గవాస్కర్ చెప్పిన మాట చెప్పాడు .అవుట్ అయి రాగానే పాడ్ బాయ్ కూడా మీరు ఆ బాల్ అలా కొట్టాల్సింది కాదు సార్ అని సలహా ఇస్తాడట . అలానే ఇలా చేయాల్సింది కాదు అలా చేయాల్సింది కాదు అని చెప్పడం నా  నా ఉద్దేశం కాదు . తప్పు ఎవరిది, ఎవరు ఎవరిని మోసం చేసారు అనే దానిపై కూడా నాకిప్పుడు ఆసక్తి లేదు. 
 బతుకు ఆంటే భయంకరం అనుకోని దాన్ని భయంకరంగా ఉహించుకోకండి . ఆత్మహత్య పిరికి పండ చర్య అని నేను చెప్పడం లేదు . ఆత్మహత్యకు కూడా ధైర్యం కావాలి కాని బతకడానికి అంతకన్నా మించి ధైర్యం కావాలి. బతుకు భయపెడితే పేదరికాన్ని ఈడ్చి తన్నిన మా పెద్దన్న భవనం  బేగంపేట ఆనంద్ సినిమా హాల్ వెనకాల నిటారుగా నిలబడి ఉంటుంది . ఓ సారి చూడండి. 
****
ఏసమస్య  వచ్చినా ముందు నిలిచేది మా నాన్ననే   1982 లో నేను పదో తరగతి పరీక్షలకు  సిద్ధ మౌతున్నా.. అంత్యక్రియల్లో ఏదో సందేహం . ఎందుకు కంగారు పడతారు నాన్నను అడగ వచ్చు కదా మాట నోటివరకు వచ్చి ఆగిపోయింది .  అక్కడ జరుగుతున్నవి  మానాన్న అంత్యక్రియల ఏర్పాట్లు . 
( ఆదివారం ఫాదర్స్ డే సందర్భంగా )